Bir süredir Halide Edib başta olmak üzere edebiyat erbabından geriye kalan çeşitli arşivler üzerinde çalışıyorum. Bu yazıda şu ana kadarki araştırma tecrübelerimden, kişisel gözlemlerimden hareketle biyografi yazımı, belge yorumu, edebiyat arşivlerinin mevcut durumu gibi konularda pratiğe dönük bazı teorik tartışmalar yürütmeyi deneyeceğim. Eşzamanlı olarak Halide Edib hakkında ilk defa burada gün yüzüne çıkacak bazı belgeleri ayrıntılarıyla paylaşacağım. Birinci kısımda, biri İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde diğeri University of Reading’e bağlı Archive of British Printing and Publishing’de bulunan iki ayrı koleksiyondaki evrak üzerinden Halide Edib’in farklı portrelerini birbirlerinden tefrik etmeye çalışacağım. İkinci başlığın odak noktası ise ömrünü yazılı kültüre adamış bir figür olarak Halide Edib’in kişisel arşivinin niçin emsal isimlerin arşivlerinden daha cılız kaldığına yönelik sorgulamalar olacak. Üçüncü bölümde gazeteci Nilüfer Yalçın’ın Halide Edib’e yazdığı bir mektup ilk defa okurla buluşacak. Sonuç bölümünde konuyu genelleştirerek Türkiye’deki edebiyat arşivlerinin mevcut durumundan hareketle bazı çıkarımlarımı ve önerilerimi paylaşacağım. İlgili kısmın ana fikri, edebiyat arşivlerinin özel bir arşiv türü olarak değerlendirilip bu doğrultuda korumaktan tasnif etmeye her aşama için kendine has bir strateji izlenmesinin gerekliliği olacak.
Anahtar Kelimeler: Halide Edib, Edebiyat Arşivleri, Biyografi, Edebiyat Tarihi, Edebiyat Eleştirisi.
I have been working on various archives left behind by literary figures, primarily Halide Edib, for some time now. In this article, I will seek to engage in practice-oriented theoretical discussions on topics such as biography writing, document interpretation, and the current state of literary archives, drawing on my research experiences and personal observations. Simultaneously, I will present in detail certain documents on Halide Edib that will be revealed here for the first time.
In the first section, I will examine documents from two separate collections – one housed in the Istanbul University Faculty of Letters and the other in the British Printing and Publishing Archive at the University of Reading – to distinguish between different portrayals of Halide Edib. The second section will focus on the question of why Halide Edib’s personal archive remains more limited compared to those of other notable figures who dedicated their lives to literature. In the third section, a letter written by journalist Nilüfer Yalçın to Halide Edib will be introduced to the public for the first time.
In the conclusion, I will broaden the discussion by reflecting on the current state of literary archives in Turkey and sharing my insights and recommendations. The central argument of this section is that literary archives should be considered a distinct type of archive, necessitating a unique strategy at every stage—from preservation to classification.
Keywords: Halide Edib, Literary Archives, Biography, Literary History, Literary Criticism.
